Een beeldbepalend monument
Langs de Baron Ruzettelaan, staat een beeldbepalend monument dat de aandacht van Brugge Foundation trok en dringende zorg nodig heeft: de La Brugeoise-portiek.
Brugge Foundation kon onlangs de portiek verwerven.
La Brugeoise
De portiek benadrukt de voormalige hoofdtoegang tot de industriële site La Brugeoise, die vanaf 1905 gevestigd is aan de overzijde van het kanaal. Het bedrijf La Brugeoise et Nivelles – nu Alstom – was en is nog steeds een wereldspeler op het vlak van (trein- en tram)mobiliteit. Als symbool van dat rijke verleden vertelt deze portiek zowel het verhaal van het bedrijf en haar rol als werkgever in de Brugse regio, als van de werknemers en de buurt.
Haar rol als hoofdingang tot de bedrijfssite is ondertussen weggevallen.
Toch vormt de portiek nog steeds een belangrijk architectuurhistorisch en landschappelijk element in de straatwand van de Baron Ruzettelaan.
Deze monumentale portiek is één van de zeldzame getuigen van de industriële geschiedenis van de stad Brugge binnen het stedelijke landschap van de Baron Ruzettelaan.
Haar locatie in de as van de Brugs Kerkhofstraat aan de overzijde van de Baron Ruzettelaan, de architecturale kwaliteit van het geheel, en de doorwaadbaarheid en aansluiting om de ruime omgeving blijft een aantrekkingskracht.
Het belang van deze toegang tot een historisch bedrijf werd eerder al erkend door de bescherming bij MB van 8 juli 1999 als monument van de monumentale portiek en als beschermd stadsgezicht van de aanleunende gebouwen en de weg naar het kanaal.
De portiek
De bakstenen portiek is (vermoedelijk) gebouwd omstreeks 1905 met schermgevel van drie traveeën.
Centraal zien we een brede doorgang voor auto’s en fietsers, links en rechts geflankeerd door voetgangersdoorgangen.
De centrale arduinen boogconstructie steunt op natuurstenen zuilen met kapitelen met acanthusbladeren. Links en rechts is een kleinere doorgang voor voetgangers onder een halve aanleunende arduinen boogconstructie.
Aan de achterzijde zijn de voetgangersdoorgangen afgewerkt met een hellend dakje. Twee lage luifels zijn aangebouwd in het verlengde van de voetgangersdoorgangen.
De bakstenen portiek heeft een getrapte afwerking. De traptreden zijn afgewerkt met natuurstenen dekplaten. Vier uitkragende penanten ritmeren de traveeën en dragen een natuurstenen bekroning met hogel.
De hoofddoorgang wordt bekroond met een natuurstenen veld met opschrift ‘La Brugeoise’ en daarboven een restant van een smeedijzeren lamphouder.
De portiek wordt aan de zijde van de Baron Ruzettelaan geflankeerd door twee aanleunde bakstenen muurtjes met restanten van vroegere zitbankjes rustend op natuurstenen consoles. Oorspronkelijk zijn deze bakstenen penanten hoger opgetrokken en ingevuld met een smeedijzeren hekwerk, dat dienst doet als tuinafsluiting van de aanpalende panden. Dit hekwerk is verloren gegaan en de afdekstenen zijn op verlaagde penanten gelegd.
De portiek wordt links en rechts geflankeerd door 2 panden in een historiserende Brugse stijl die in dezelfde periode tot stand komen en als café worden uitgebaat. Klandizie verzekerd!
Deze portiek is van de diverse ingangen tot het bedrijf de meest prestigieuze en duidelijk bedoeld om klanten én personeel te intimideren.
Vrachtvervoer komt niet binnen via deze weg, daarvoor is de pontonbrug over het kanaal te zwak. Dat komt binnen via het kanaal per schip, of via het spoor.
La Brugeoise bouwt voor haar kaderpersoneel diverse groepen woningen in Assebroek.
De aanwezigheid van een tramlijn – die de verbinding met de stad verzekerde voor werknemers – verklaart misschien de noodzaak aan enkele bankjes en afdaken flankerend aan de portiek.
De weg onder de portiek, de huidige Lappersfortstaat, sluit aan op een vlakke vakwerk-draaibrug, die op vaste tijden manueel bediend wordt door een werknemer van het bedrijf en die tot in de jaren 1970 als toegang actief is. Inmiddels is deze vervangen door een vaste hoge fiets- en voetgangersbrug.
De Baron Ruzettelaan
De huidige Baron Ruzettelaan – vroeger Kortrijkse Heerweg – is eeuwen lang de kronkelende verbindingsweg tussen Brugge en Kortrijk. In 1734-1735 wordt het stuk tussen de Katelijnepoort en de brug van Steenbrugge rechtgetrokken en als verharde laan aangelegd.
Op de samengevoegd Popp-kaarten van Sint-Michiels en Assebroek (1842) zien we dat de bebouwing langs de vernieuwde laan nog zeer beperkt is en zich vooral situeert aan de Katelijnepoort en aan Steenbrugge.
In 1863 komt er een spoorweglijn en station aan Steenbrugge. Een tramlijn vanuit Brugge naar Zwevezele komt er in 1895.
Al deze wijzigingen resulteren in een Baron Ruzettelaan die vanaf 1900 snel een belangrijker rol vervult. Door de aanwezigheid van het kanaal Gent-Brugge en van het spoor neemt de bevolking en handelsbedrijvigheid circa 1900 toe. Langs de Baron Ruzettelaan vestigen zich heel wat familiebedrijven, nijverheids- en dienstverlenende zaken, buurtwinkels en herbergen.
Van de vestiging van La Brugeoise is nog geen sprake op dat moment. Het perceel tussen kanaal en Baron Ruzettelaan – toen op grondgebied Sint-Michiels en in het verlengde van de Kerkhofstraat – is nog niet verkaveld en ingericht om aan te sluiten op het bedrijf.
In 1902 krijgt het stuk tussen de Katelijnebrug en de brug van Steenbrugge de nieuwe naam “Steenbrugsche Wandeling”.
In het midden van weg ziet men een gekasseid vak voor rijtuigen en wagens, met een afzonderlijke groene bedding voor de tramlijn naar Steenbrugge, met aan beide zijden een voetpad afgezoomd met bomenrijen.
Vanaf 1905 vestigt N.V. La Brugeoise zich aan de overkant van het kanaal. De fabriek is vanuit Assebroek toegankelijk via de monumentale ingangsportiek die er gebouwd wordt als hoofdingang tot het bedrijf. Een voetgangersbrug over het kanaal zorgt voor een gemakkelijke toegang vanaf de Baron Ruzettelaan. Voor de Assebroekse bevolking is La Brugeoise een belangrijke werkgever. Er ontstaat een volkrijke buurt met eenvoudige arbeiderswoningen en woningen voor kaderleden.
De laan wordt verder bebouwd met onder meer met villa’s, geïnspireerd op de Engelse cottages, en bel-etagewoningen veelal in Brugse stijl.
De aansluiting op deze mooi aangelegde laan, met rijke bebouwing, en de afwerkende bebouwing die daar gerealiseerd wordt, bewijst op het belang dat het bedrijf La Brugeoise hecht aan een prestigieuze aanwezigheid en onthaal van haar klanten en werknemers.
Korte historiek bedrijf La Brugeoise
La Brugeoise is een belangrijke industriële site, ontstaan in het begin van de 20ste eeuw, met een uitgebouwd sociaal en cultureel verenigingsleven met onder meer sportinfrastructuur, een clubhuis ten zuiden van het bedrijf en woningen voor bedienden en arbeiders tussen de vaart Brugge-Gent en de Baron Ruzettelaan.
Het bedrijf ontstaat op initiatief van Joseph De Jaegher (1818-1888) die circa 1851 een ijzerhandel heeft op de Burg in Brugge. In 1855 wordt deze winkel uitgebreid met een ijzergieterij “Ateliers J. De Jaegher”, gelegen in de Raamstraat. Het wordt – dank zij het groeiend belang van de treinindustrie – nog vóór het einde van de eeuw één van de grootste metaalbedrijven van het land. In 1891 fusioneert de gieterij met een zusterbedrijf uit de nabijgelegen Gieterijstraat “Usines Ferdinand Feldhaus” en werkt verder onder de naam “S.A. Ateliers de Construction, Forges et Aciéries de Bruges”.
Rond de eeuwwisseling wordt uitgekeken naar een geschikte, ruimere vestigingsplaats buiten de stadskern. De site naast het kanaal Gent-Oostende, waar toen reeds plannen bestonden voor een moderne spoorwegverbinding, wordt uitgekozen.
In 1905 al zijn zowel de kantoorgebouwen als de werkplaatsen gebouwd. De fabriek floreert onder de naam “N.V. La Brugeoise” en biedt werk aan 1500 werknemers.
Er volgen diverse fusies en internationale samenwerkingsverbanden en vandaag is het bedrijf gekend onder de naam Alstom.
De Elektriciteitscentrale of turbinezaal, gebouwd in 1912 is beschermd als monument.
Zinvol en Behoedzaam Herstel
De La Brugeoise-portiek heeft een dringend aanpak nodig. Een gebrek aan zorg resulteerde in verwaarlozing en schade aan het monument. De schade is momenteel acuut aan daken en de lage luifels achter de portiek: lekkende goten en een defecte dakdichting tasten het onderliggend houtwerk dermate aan dat nu een dringende oplossing vraagt. De portiek zelf kan ook een grondige preventieve onderhoudsbeurt gebruiken met plaatselijk herstel van natuursteen, metselwerk en smeedijzeren elementen.
Ook de verbindingsweg tussen Baron Ruzettelaan en het kanaal, die onder de portiek heen loopt is verwaarloosd en onaantrekkelijk.
Brugge Foundation stelt, samen met Onroerend Erfgoed Vlaanderen en de stadsdiensten, een ambitieus, stapsgewijs plan op om de portiek in al haar facetten aan te pakken.
De raming van de werken aan de portiek bedraagt nu om en bij de 150.000€.
stelde Brugge Foundation al een ambitieus, stapsgewijs plan op om de portiek in al haar facetten aan te pakken.
De raming van de werken aan de portiek bedraagt nu om en bij de 150.000€.
Brugge Foundation wacht voor bepaalde werken op de goedkeuring van het beheersplan en de toezegging van subsidies.
- Start eerste werken: voorjaar 2025
- Voltooiing: eind 2026
- Aanpak van de wegenis: in overleg met de stad Brugge
We zijn op zoek naar Jou!
- Herstel samen met ons de La Brugeoise-portiek in haar glorie.
- Behoud de unieke charme van de portiek en bewaar ze voor toekomstige generaties.
- Maak rechtstreeks deel uit van de geschiedenis en toekomst van dit monument.
- Deel wat je weet over deze portiek en het bedrijf La Brugeoise met ons! Dan kunnen we dat straks met iedereen delen.
Hoe help je ons?
Word Vrijwilliger en ondersteun ons bij dit project en bezorg ons verhalen, documenten en foto’s.
Steun ons Financieel. Jouw bijdrage, hoe klein of in welke vorm ook, maakt wel degelijk een groot verschil!
Word nu Vriend van de Brugge Foundation en geef samen met ons het Brugse erfgoed een nieuwe bestemming.
Geef je meer dan 40 euro per jaar? Dan krijg je een belastingvermindering van 45%.
Dank je wel voor je steun aan dit stukje Brugs erfgoed!
De Portiek staat Open… Schrijf Samen met Ons Geschiedenis!
Meer weten
Het voorontwerp van ons beheersplan voor deze poort en site kan je hier inkijken.
